Ga superhelden of anti-helden ontmoeten

Wanneer ben je een held? Op deze themapagina maak je een museale rondreis langs verschillende (anti-)helden. Met een videoreportage en pronkstukken uit musea die je meer verdieping geven.

Naar beneden scrollen

still helden thema — Kijktip: Helden in musea

In deze aflevering gaat het over helden. Je hoort hoe het Westfries Museum in Hoorn het debat over de zeeheldenstatus van J.P. Coen verder bracht, ziet hoe je jezelf een held kunt wanen in het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid en hoort in het Universiteitsmuseum Groningen alles over de dappere en vastberaden Aletta Jacobs, die de emancipatie van de vrouw in een stroomversnelling bracht.

Kinderen op vaarsimulator met oliejas aan — Nationaal Reddingmuseum Dorus Rijkers

Een vergeten held

Een foto van Dorus Rijkers — Tijdens zijn leven was Dorus Rijkers een van de bekendste personen die Nederland kende. Ruim 500 mensen redde hij op zee. Zijn bescheidenheid en nuchtere karakter hebben nauwelijks meegeholpen om zijn heldenstatus vast te houden. Weinig Nederlanders weten vandaag de dag nog wie Dorus Rijkers is. In het Nationaal Reddingmuseum Dorus Rijkers ontdek je meer over deze held en het Nederlandse reddingwezen van vroeger en nu.

Dorus Rijkers, een vergeten held
Nationaal Reddingmuseum Dorus Rijkers, Den Helder

Keizerlijk cadeau voor Helderse held — Het Noord-Duitse barkschip Renown strandde op 9 december 1887 bij Den Helder. Na een aantal uur lukte het Dorus Rijkers en zijn Blauwe Zeeridders om 11 van de 25 schipbreukelingen te redden. Wegens omstandigheden werd er tot de volgende morgen gewacht met een nieuwe reddingactie. Daarbij werden nog eens 7 schipbreukelingen gered. Op 11 december werden de laatste 5 uit het water gehaald, 2 bemanningsleden hebben deze ramp helaas niet overleeft. Voor deze redding ontving Dorus Rijkers op 19 april 1888 een gouden zakhorloge van de Duitse Keizer. Deze kun je zien in Nationaal Reddingmuseum Dorus Rijkers.

Keizerlijk cadeau voor Helderse held
Nationaal Reddingmuseum Dorus Rijkers, Den Helder

Schilderij de redding van de Turbo van schilder van maritieme voorstellingen H.A. Jaarsma — Op 6 januari 1908 strandde het Engelse stoomschip Turbo door een storm op de Zuiderhaaks voor Den Helder. Door een enorme grondzee brak de Turbo doormidden. De roeireddingboot van station Nieuwediep werd door de sleepboot Atlas naar de 2 wrakstukken gesleept. Schipper Dorus Rijkers en zijn bemanning maakten 2 moeilijke reddingstochten naar het schip. Na veel inspanning werden 33 opvarenden van de Turbo gered. Dit schilderij uit 1930 van H.A. Jaarsma is één van de pronkstukken van het Nationaal Reddingmuseum Dorus Rijkers.

De redding van de Turbo
Nationaal Reddingmuseum Dorus Rijkers, Den Helder

Het Westfries Museum in Hoorn — Westfries Museum

We starten met de VOC

Standbeeld Coen — Een gevallen held. Zo mag je VOC-gouverneur-generaal Jan Pietersz Coen (1587-1629) wel noemen. Eind 19e eeuw werd hij als nationale held en één van de grondleggers van het Nederlandse koloniale rijk op een sokkel gehesen in zijn geboorteplaats Hoorn.

Een gevallen held
Westfries Museum, Hoorn

Jan Haring — Een vergeten held. Jan Haring is een goed voorbeeld van de vergeten held. Een held uit de opstand tegen Spanje. Als eenvoudig soldaat en zeeman speelde hij een hoofdrol in één van de belangrijkste zeegevechten tijdens de Opstand, De Slag op de Zuiderzee.

Een vergeten Held
Westfries Museum, Hoorn

Portret van Adriaan Bredehoff — Held bij nader inzien. Tabo Jansz werd in zijn tijd vast niet als held gezien. En waarschijnlijk zag hij zichzelf ook niet zo. Toch deed hij iets bijzonders. Als vrije zwarte man kwam hij begin 18e eeuw op voor zijn rechten.

Held bij nader inzien
Westfries Museum, Hoorn

Universiteitsmuseum Groningen 's nachts in het donker van buiten — Universiteitsmuseum Groningen

Uitvinders met baanbrekende ideeën

De kamer van Aletta Jacobs — Aletta Jacobs was altijd druk bezig. Als eerste vrouwelijke arts én als activist voor vrouwenrechten en de vrede. Veel van haar boeken, artikelen en brieven moet ze aan dit bureau geschreven hebben.

Het bureau van Aletta Jacobs
Universiteitsmuseum Groningen, Groningen

Een man kijkt door een microscoop — Baanbrekende microscoop. In 1952 won Frits Zernike de Nobelprijs in de natuurkunde voor de uitvinding van de fasecontrastmicroscoop. Zernike had die niet nieuw ontwikkeld. Hij bedacht wel een kleine, maar baanbrekende toevoeging aan het optisch systeem van een bestaande microscoop.

Baanbrekende microscoop
Universiteitsmuseum Groningen, Groningen

Het wagentje tentoongesteld in het Universiteitsmuseum — Het Wagentje van Stratingh is de allereerste elektrische ‘auto’ ter wereld. Gewicht: amper 3 kg. Op een volle accu kan hij 20 minuten rijden en 1,5 kilo vervoeren. En dat in 1835.

Het Wagentje van Stratingh
Universiteitsmuseum Groningen, Groningen

Beeld en Geluid Hilversum van buiten in het donker — Beeld & Geluid

Hier ontdek je de invloed van media in een unieke persoonlijke ervaring

De brief ingescand — In 1927 wist Philips met radio-uitzendingen de andere kant van de wereld te bereiken. Luisteraars van Australië tot Brazilië hoorden de stem van Eddy Startz (1899-1976). In zijn vrolijke, muzikale programma vroeg hij luisteraars aan de zender te schrijven hoe de ontvangst was van deze PHOHI, Philips Omroep Holland Indië.

Brief uit Pensylvania (1 juni 1929)
Beeld & Geluid, Hilversum

Ireen van Ditshuyzen op de wall of fame — Ireen van Ditshuyzen vind je op de Wall of Fame in het museum. Als regisseur én producent is ze verantwoordelijk voor een lange lijst documentaires, talkshows en informatieve programma’s. Kenmerkend is dat haar televisieprogramma’s aansluiten bij maatschappelijke ontwikkelingen en dialoog op gang brengen.

Wall of Fame - Ireen van Ditshuyzen
Beeld & Geluid, Hilversum

Filmblik — Het filmblik met twee kogelgaten is de stille getuige van een fatale journalistieke reportage in El Salvador, maart 1982. De vier Nederlandse journalisten Koos Koster, Jan Kuiper, Joop Willemse en Hans ter Laag maakten reportages voor de IKON toen ze werden vermoord door het regeringsleger.

Filmblik als stille getuige
Beeld & Geluid, Hilversum

De inktset van Oltmans — Persoonlijke inktset Oltmans. Weinig journalisten waren zo berucht, geliefd en gehaat als Willem Oltmans (1924-2004). Als verslaggever en interviewer roerde hij zich in gevoelige zaken als de moord op John F. Kennedy en het Nederlandse buitenlandbeleid. Zijn interviews met in Nederland controversiële politici als Soekarno en Desi Bouterse maakten hem zelf ook omstreden.

Persoonlijke inktset Oltmans
Beeld & Geluid in Den Haag , Den Haag

De zender van Izerda — Donderdagavond 6 november 1919, 20:00 uur schreef Hanso Idzerda (1885-1944) geschiedenis. Vanuit zijn woonhuis annex kantoor aan de Beukstraat in Den Haag verzorgde hij de eerste aangekondigde radio-uitzending in Nederland.

De zender van Hanso Idzerda
Beeld & Geluid in Den Haag , Den Haag

Lubbers met Nel Slis in 1993 — De 80e verjaardag van de befaamde journaliste Nel Slis (1913-2001) werd groots gevierd in aanwezigheid van premier Ruud Lubbers. Slis was de onverschrokken correspondent van Associated Press die voor dit grote Amerikaanse persbureau de Europese politiek versloeg, eerst in Den Haag, later in Brussel.

Onverschrokken correspondent Nel Slis
Beeld & Geluid in Den Haag , Den Haag