De Gemeenschap: herontdekt modernisme

Huis van het boek toont van 13 juni t/m 6 september 2020 opvallende, modernistische omslagen van het katholieke tijdschrift De Gemeenschap en van boeken van de gelijknamige uitgeverij uit de periode 1925-1934. De tentoonstelling laat zien hoe belangrijk De Gemeenschap is geweest voor het modernisme in Nederland.

Doorn in het oog

Het is verrassend dat juist een katholiek maandblad als een van de eerste tijdschriften in Nederland ruimte gaf aan modernistische vormgevers, ontwerpers en fotografen. Zowel de inhoud als de vormgeving van het tijdschrift waren voor die tijd revolutionair te noemen. Dit leidde regelmatig tot spanningen met het bisdom en de daardoor aangestelde censor: een tot lijnen en een cirkel geabstraheerde Christus aan het kruis bijvoorbeeld, was de kerk een doorn in het oog.

Nieuwe Zakelijkheid

De Gemeenschap verscheen voor het eerst in 1925. De medewerkers van tijdschrift en uitgeverij werden in de periode 1925-1930 vooral geïnspireerd door het expressionisme en het constructivisme. Van 1930 tot 1934 is het vooral de Nieuwe Zakelijkheid met de Nieuwe Typografie en de Nieuwe Fotografie die tot zeer opvallende omslagen leidde.

Ontwerpers als Gerrit Rietveld, Sybold van Ravesteyn, Willem Maas, Paul Schuitema en fotografen als Germaine Krull en Kees Strooband werkten mee aan het tijdschrift en maakten ook omslagen voor boeken van auteurs als Hendrik Marsman, Paul van Ostaijen, Albert Helman en Ferdinand Bordewijk.