Verborgen Verbanden

Onderzoek naar verleden
De afgelopen tien jaar werd het Van Abbemuseum zich steeds bewuster van zijn wortels in de tabaksindustrie. Het startte een doorlopend onderzoek naar dit verleden. Want ondanks dat Henri van Abbe niet zelf in Indonesië aanwezig was, had zijn afname van tabak uit Deli, op het eiland Sumatra, grote impact op de streek en zijn inwoners. Waarom zijn de gruwelijke werk- en leef omstandigheden op die plantages in de doofpot gestopt? En waarom weten we zo weinig van de verschillende vormen van verzet daar? Deze doelbewuste onderdrukking en ontkenning van de plantagearbeiders en hun ervaringen is nog steeds voelbaar. Verborgen Verbanden toont nieuw werk geïnspireerd op dit onderzoek.

Verborgen verzet
De verhalen van verzet door de contractarbeiders zijn vaak niet vastgelegd, maar enkel mondeling doorgegeven. Ze bedachten inventieve manieren om hun woede, verdriet en waarschuwing te uiten. Deze verhalen vormen de inspiratie voor de wandvullende tekeningen in Verborgen Verbanden. Zo toont één van de illustraties het verhaal van De Slang van Sumatra. Deze parabel waarschuwde arbeiders voor een mens-etende slang op hun buureiland: nadat deze zijn prooi had opgegeten, poepte hij goud uit voor de Nederlanders. Een ander voorbeeld van verzet is dat van improvisatie tijdens theater- en Wajangvoorstellingen. Hiermee vertelden arbeiders, soms satirische, verhalen over de plantage-eigenaren.

Aanvulling Dwarsverbanden
Verborgen Verbanden bevindt zich in de kelderverdieping. Daar vormt de tentoonstelling letterlijk en figuurlijk het fundament van de collectiepresentatie Dwarsverbanden (t/m 2026) op de drie bovenliggende etages. De toevoeging van Verborgen Verbanden aan deze vaste opstelling, schijnt een nieuw licht op de omstandigheden waarin de kunstcollectie van het Van Abbemuseum tot stand kwam.