Cloisonné – Marie Kuyken

Eerste Wereldoorlog

Deze cloisonnépanelen zijn gemaakt in de periode 1918-1922 door het Haarlemse familiebedrijf van Wilhelm A. Kuyken Jr. Deze firma, opgericht in 1904, is aanvankelijk gespecialiseerd in de productie van koperbandstempels en drukplaten om textiel, linoleum en behangselpapier te bedrukken. Als tijdens de Eerste Wereldoorlog de opdrachtenstroom uit omringende landen droogvalt, dwingt dat Kuyken een product te ontwikkelen waarmee hij zich direct op particulieren kan richten. Bijgestaan door de beeldhouwer Hendrik van den Eijnde besluit hij de techniek van vlakke koperen strips in hout hameren en ponsen te gebruiken voor decoratieve panelen en doosjes.

Marie Kuyken

De voorstellingen zijn ontworpen door Marie Kuyken (1898-1988), Wilhelms oudste dochter. Ze tekent bloemen en dieren, figuratief maar niet altijd herkenbaar, soms geheel te danken aan haar fantasie. Samen met het betoverende effect van de oplichtende strips, en met titels als Rhytme en Illusie geven ze de panelen een poëtische sfeer. Marie tekent zo’n 40 voorstellingen. De cloisonnépanelen zijn vrij zeldzaam: de totale productie is geschat op 150 tot 200 exemplaren. Nu zijn er nog ± 50 fysiek overgeleverde panelen bekend.

Kast en haardscherm

Marie en Wilhelm zagen de panelen het liefst opgenomen in een kast, fries, schoorsteenmantel of wandbetimmering. Op enkele speciale opdrachten na kwam het daar helaas maar weinig van, maar in de tentoonstelling kun je 2 van deze unieke opdrachten bekijken: een elegante notenhouten boekenkast en een fabelachtig haardscherm.

Cloissoné

De term cloisonné refereert aan de historische techniek van het emailleren, waarbij men geplette draad - strip - in bepaalde motieven of figuren op een metalen ondergrond bevestigt. De strips vormende voorstelling en voorkomen tegelijk dat de verschillende kleuren emaillepoeder in de holle vakjes tussen de strips - de cloisons - samensmelten in de oven.