Hello darkness, my old friend

Donkere kant van de Europese kunstgeschiedenis

Zeventig werken op papier uit de collectie van de Universitaire Bibliotheken Leiden confronteren je met de donkere kant van de Europese kunstgeschiedenis. Van Leonardo da Vinci’s karakterstudies en de prenten van Pieter Bruegel de Oude, tot Natasja Kensmils houtskoolportretten: ze maken allemaal onze fascinatie voor het macabere zichtbaar.

Skeletten, duivels en magische wezens

De tentoonstelling bestaat uit zeven thema’s en laat zien dat bepaalde overtuigingen en angsten van alle tijden zijn. Het thema De dood komt voor iedereen gaat over het onvermijdelijke einde van de mens en de prominente rol die dit fenomeen speelt in de kunstgeschiedenis. Zogenaamde Dodendansen, weergaves van skeletfiguren die mensen meenemen in een dans van de dood, komen meesterlijk tot leven in de houtsnedes van Hans Holbein II (1497-1543). Kenmerkend voor de verbeelding van dit onderwerp is dat de dood geen onderscheid maakt tussen wie hij komt halen: arm, rijk, vroom of zondaar. Andere thema's zijn het einde der tijden, duivels en gedrochten, nachtmerries en visioenen en magische wezens en hekserij.

Humoristische elementen

Ondanks de duistere ondertonen bevatten veel van de werken ook humoristische elementen, wat zorgt voor een interessante paradox. Het dagelijks leven op zijn vreemdst geeft kwakzalvers, satirische prenten en – soms komische – legendes een podium. Tot slot lijken de werken binnen het thema Allegorische gekte op het eerste gezicht vooral bizarre taferelen, maar wie langer kijkt kan hier belangrijke lessen uit trekken. Zo kan een prent waar schapen bij een wolf op de biecht komen, gezien worden als een aanklacht tegen de kerkelijke macht en staan vechtende geldzakken en kisten symbool voor de hypocrisie van oorlog. In het samenspel van schaduw, licht, humor en ernst ervaart de bezoeker de nuances van het menselijk bestaan.