Buitententoonstelling 'Vrijheid? Merdeka' 1945 - 2020

Vrijheid

Verschillende bevolkingsgroepen hebben een uiteenlopende kijk op het begrip vrijheid. Wat betekent vrijheid voor hen in augustus 1945? Hoe kijken ze daar 75 jaar later op terug?

Atoombommen

Op 6 en 9 augustus 1945 lieten de Amerikanen twee atoombommen vallen. De Japanse steden Hiroshima en Nagasaki, werden met de grond gelijk gemaakt. Onverwacht snel gaf Japan zich op 15 augustus over. De Tweede Wereldoorlog was nu ook in Nederlands-Indië voorbij. Maar er waren geen bevrijders, geen feesten, er was geen vrede.

Onafhankelijke Republiek Indonesia

Het bericht over de Japanse overgave veroorzaakte enorme opwinding onder Indonesische nationalistische groepen, vooral in grote steden. Op 17 augustus, sneller dan gepland, riepen Soekarno en Hatta de onafhankelijke Republiek Indonesia uit. Merdeka! Was er nu eindelijk vrijheid van het kolonialisme? De geïnterneerden, Nederlandse gevangenen, hoorden dit nieuws 1 à 2 weken later. Hier en daar hesen ze een, stiekem bewaarde, Nederlandse vlag. Soms klonk het Wilhelmus. Was er eindelijk weer vrijheid? Maar de mensen mochten de kampen niet uit, omdat het op straat te gevaarlijk was.

Nieuwe oorlog

Voor de Nederlanders kwam de Proklamasi, de eenzijdige mededeling over de onafhankelijkheid, als een verrassing. Nederland erkende de nieuwe staat niet en wilde de kolonie niet kwijt. Maar de revolutie was niet meer te stoppen. Er was een nieuwe oorlog uitgebroken.